ARAPÇA'DA FİİLLER
Zamana bağlı olarak bir işin, bir halin veya bir hareketin oluşunu belirten kelimelere fiil denir.
جَلَسَ : Oturdu
يَجْلِسُ : Oturuyor
سَيَجْلِسُ : Oturacak
Zaman bakımından fiiller;
- Mazi Fiil (Geçmiş Zaman)
- Muzari Fiil (Geniş Zaman ve Şimdiki Zaman)
İşi yapanın belli olup olmaması bakımından fiiller;
- Malum (Fail belli)
- Meçhul (Fail belli değil)
Yapı olarak fiiller;
- Üç harfliler,
- Dört harfliler
olmak üzere ikiye ayrılır. Yine bunlar kendi içlerinde ek almış ve ek almamış şeklinde farklı bab'lara (kalıplara) ayrılmaktadır.
En temel olarak üç harfli bir fiil;
فعل -->
ف : Faal Fiil (Birinci harf)
ع : Aynel Fiil (İkinci harf)
ل : Lamel Fiil (Üçüncü harf)
den oluşur.
X : Kök harfi, + : Ek harfi
FİİL CÜMLELERİ
Fiil : Eylem, iş
Özne (Fail) : Eylemi yapan kişi
Nesne (Mef’ul) : Eylemin üzerinde gerçekleşen ikinci isim.
Örneğin; Ahmet elmayı yedi. Yemek --> Fiil, Ahmet --> Özne, Elma --> Nesne
Fiil cümlesi kurulurken başa fiil getirilir. Fiilden hemen sonra fail gelir. Failden sonra Mef’ul gelir.
Mef’ul(Nesne) + Fail(Özne) + Fiil <-- Fiil cümlesi
Failin son harfinin harekesi ‘Ötre’dir (merfu'dur).
Mef’ul’un son harfinin harekesi ise ‘Üstün’dür (mensup'tur). Ancak isim ek (harfi cer) alırsa son hareke ‘Esre’ olur.
كَتَبَ مُحَمَّدٌ الرِسَالَةَ : Muhammed mektup yazdı.
شَرِبَ عَلِىٌّ الشَاىَ : Ali çayı içti.
أكَلَ الوَلَدُ التُّفاحَةَ : Çocuk elmayı yedi.
EYLEMİN CİNSİNE GÖRE FİİL ÇEŞİTLERİ
Müteaddi (Geçişli) Fiiller : Eylemi yapan (özne) ve eylemden etkileneni (nesne - mef'ul) olan, yani başkasına geçen fiillerdir. Vücudun bir organı ile yapılır. (Vurdu, yedi, içti)
قَتَلَ الجُنْدِيُّ الجَاسُوسَ : Asker casus'u öldürdü.
بَنَى إِبْرَاھِيمُ عَلَيْهِ السَلامُ الكَعْبَةَ : İbrahim aleyhisselam Kabe'yi inşa etti.
Lazım (Geçişsiz) Fiiller : Eylemin özne ile sınırlanıp kendisinde kaldığı, diğerlerine ihtiyacı olmayan fiillerdir. Vücudun tamamı ile yapılır. (Çıktı, girdi, gitti)
فَرِحَ المُدَرِّسُ : Öğretmen mutlu oldu.
خَرَجَ الطُلابُ : Öğrenciler çıktı.
Lazım Fiiller, harf-i cer'ler ile başkasını dolaylı yoldan etkileyebilir, yani geçişli olabilir.
فَرِحَ المُدَرِّسُ بِي : Öğretmen benimle mutlu oldu.
خَرَجَ الطُلابُ مِن الفَصْلِ : Öğrenciler sınıftan çıktı.
ذَھَبْتُ بِالمَرِيضِ إلى المُسْتَشْفَى : Hastayı hastaneye götürdüm.
نَظَرْتُ إلى الجَبَلِ : Dağa baktım.
MUHTELİF KALIPLAR
Arapça'da fiillerin çeşitli kalıplar halinde türetilmesiyle farklı isimler elde edilir. Detaylı bilgi için tıklayınız.